«عروسی مقدس» یک مستند مردم نگار است/ فیلم مستند به مثابه اشیا تاریخی
تاریخ انتشار: ۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۸۳۴۱۷
در ادامه برنامه «شبهای مستند» موزه سینمای ایران فیلم «عروسی مقدس» با حضور فرهاد ورهرام، کارگردان و دکتر پروین ثقهالاسلام استاد دانشگاه و پژوهشگر میراث فرهنگی عصر روز گذشته نمایش داده شد. - اخبار فرهنگی -
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فرهاد ورهرام بعد از نمایش فیلم درباره روند پژوهش مستند مردمنگاری «عروسی مقدس» گفت: در سال 1368 نصرالله کسرائیان از عکاسان شناخته شده، سفری به این روستا داشته است و این روستا و مراسم آیینی آن به واسطه عکسهای کسرائیان به ایرانیان معرفی شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی ادامه داد: کسرائیان یک سال بعد از من خواست برای سفر به همان محل برویم. یادم میآید در سال هفتاد با وجود برف شدیدی که میبارید آن سفر را رفتیم. به دلیل شرایط جوی نامساعد نزدیک به 30 روز در آن ده ماندیم و به عکاسی و کار پرداختیم. بعد از آن به وین رفتم و آلفرد یاناتا که معاون موزه مردمشناسی وین بود و به زبان فارسی صحبت میکرد، نسخهای از فیلم «تاراز» که درباره کوچ بختیاریها ساخته بودم را دیده بود. او از کارهای اخیر م پرسید و داستان منطقه را برای او گفتم. از من خواست ایده ام را به صورت فیلم به او ارائه دهم. در سال 72 فیلمبرداری این مستند را انجام دادیم و تا پایان سال 74 نیز تدوین آن به طول انجامید.
فیلم مستند به مثابه اشیاء تاریخی
ورهرام با اشاره به عوامل مستند خاطرنشان کرد: متاسفانه یکی از فیلمبرداران این فیلم زنده یاد مرتضی پورصمدی مدتی پیش فوت کرد و گوینده اثر هم زنده یاد هوشنگ آزادیور بود.
ورهرام درباره حفظ و ادامه دار بودن رسوم ها در زمان حال گفت: متاسفانه این روزها آیینها و مراسم ها کم رنگ شده است. مراسم پیرشالیار نیز که در نیمه بهمن برگزار میشود نیز به همین مسئله دچار شده است. من موضوعاتی که مقابل دوربین میبرم را تعقیب میکنم. فیلمی درباره بختیاریها در سال 1366 ساختم که در آن جامعه کوچ نشین را تعقیب کردم. امروزه شاهد هستیم بسیاری از این افراد کوچرو، حاشیه نشین شهرها هستند.
وی ادامه داد: مراسمی که در فیلم شاهد آن بودید، دیگر به این شکل وجود ندارد. در این روستا، ساختمانها و کوهها برای ساخت خانههای تازه تخریب شدهاند. همچنین ورود زیاد گردشگران و عکاسان باعث شده بزرگان روستا دیگر این مراسم را برگزار نکنند.
ورهرام با بیان اینکه فیلمی را بعد از سی سال ساختم که دیگر شباهتی به شکل سابق خود در اورامان ندارد، خاطر نشان کرد: در فصل بهار مراسمی در این خطه برگزار میشد که طی آن، دامداران به بدرقه اولین گروهی میپرداختند که به ییلاق میرفتند اما امروزه این دو مراسم کهن با یکدیگر ترکیب شده و دیگر شکل سابق خود را ندارند. این فیلم مانند اشیا یک موزه به حساب میآید و محققان میتوانند از آن استفاده کنند.
وی درباره حضور پیوسته خود در منطقه اورامان بیان کرد: نکته جالب این است که اهالی فکر میکنند که من باید در تمام مراسمهای آیینی حاضر باشم. گزارش این فیلم باعث شد جاده اورامان ساخته شود و دامنه خطوط و برق و تلفن به این منطقه کشیده شود. اورامان 99 پیر دارد که شامل موارد مختلفی است.
ورهرام ادامه داد: هنگام ساخت «پیرهای اورامان»، به سه پیرشالیار برخوردم که مربوط به دوره اسلامی بودند. آنها پیش از اسلام دینهای خود را داشتند. در ابتدای فیلم برای آنکه روایت را از طرف خود بازگو نکنم، آن را به متولی نسبت دادم به همین دلیل صدای گوینده هم متفاوت است و از جایی به بعد خودم صاحب روایت میشوم. به نظر من پیرشالیار یک شخصیت افسانهای و اسطورهای است.
حضور «عروسی مقدس» در جشنوارههای تخصصی مردمشناسی
در ادامه ورهرام در پاسخ به سوال یکی از حضار مبنی بر حضور کمرنگ زنان در مراسم ها و آیین ها در فیلم گفت: زنان در این مراسم به جز پختن نان نقشی ندارند. اصولاً در بسیاری از مراسمهای آیینی ما، خانمها نقش پررنگی ندارند.
وی درباره دلیل مرمت نشدن این اثر گفت: من تنها کارگردان فیلم هستم و مالک آن، وزارت علوم اتریش است. البته نسخهای از فیلم را در اختیار فیلمخانه ملی ایران گذاشتم تا جز سندهای آن باشد. «عروسی مقدس» یک فیلم مردم شناسی است و بارها دیده شده و در جشنوارههای مختلف تخصصی حوزه مردم شناسی در کشورهای آلمان، هلند، کانادا، نروژ و... حضور داشته است.
وی افزود: «عروسی مقدس» یک فیلم مردم شناسی است و ما حق نداریم در چنین آثاری صدا را از جای دیگر وارد کرده یا از موسیقی استفاده کنیم و نباید دست به تحلیل زده و برای مردم از صفت استفاده کنیم. فیلم «تاراز» که مالک آن هستم، در حال بازسازی است و از این بابت خوشحالم اما اگر این اتفاق هم نمیافتاد، نگاتیو زیباییهایی دارد که برای من جذاب است. این نکته را هم بگویم که «عروسی مقدس» آخرین اثری بود که هوشنگ آزادی ور، گفتار آن را برعهده داشت.
نقش موزه ها در ساخت فیلم های مستند
در ادامه پروین ثقه الاسلام درباره نقش موزهها در ساخت چنین فیلمهایی گفت: زمانی که من به عنوان مدیر مجموعه کاخ گلستان مشغول به کار بودم، تعدادی فیلم مستند ساخته شد. «آلبوم خانه» کاخ گلستان بعد از موزه انگلیس، دومین آلبوم خانه جهان است.
وی ادامه داد: ما وظیفه داریم علاوه بر تشویق مردم به بازدید از موزهها، از داشتههای میراثی خود استفاده کرده و آن را در اختیار مستند سازان قرار دهیم. در مجموعه کاخ گلستان آلبوم خانه و مراکز اسناد از مراکزی هستند که جذابیت زیادی برای ساخت فیلمهای مستند دارند.
وی ادامه داد: موزههای ما نظیر موزه ملی و آبگینه پتانسیل لازم را دارند تا به شکلهای مختلف در چنین آثاری مورد توجه قرار گیرند. موزه مکانی است که باید داشتههای خود را در دید مردم قرار دهد. ما در آن مقطع تلاش میکردیم دانشجویان هنر خصوصا هنرجویان رشتههای سینما و نقاشی را جلب کنیم و از آنها بخواهیم آثاری را درباره این موزه تولید کنند. امیدوارم چنین روندی همچنان ادامه دار باشد.
هنرمندان باعث پویایی موزه ها می شوند
این پژوهشگر بیان داشت: یکی از رسالتهای مهم موزهها این است که داشتههای خود را در اختیار هنرمندان رشتههای مختلف قرار دهند تا آثار نگهداری شده در این مراکز دیده شوند. امروزه مردم به موزه گردی عادت کردهاند، در حالی که در گذشته اینگونه نبود. هنرمندان میتوانند باعث پویایی، زنده بودن و معرفی موزهها شوند.
تقته الاسلام درباره علت ماندگاری مستندهای مردم نگار گفت: در این رابطه قدرت کارگردانی سازنده این آثار، نقش مهمی دارد. اگر فیلم را کارگردانی با عشق و علاقه نساخته باشد، ماندگار نخواهد بود. باید به دنبال ماندگاری یک اثر برای سالهای طولانی بود. میتوان با ابتداییترین وسایل فیلمبرداری، اثر ماندگاری را تولید کرد. عشقی که کارگردان برای ساخت فیلم خود میگذارد، نسبت به مسائل تکنیکی امر مهمتری به شمار میرود.
وی ادامه داد: از نظر من در فیلم مستند تنها ابژه، تکنیک کارگردانی و تدوین مهم نیستند و عشق کارگردان به سوژه است که اهمیت دارد. فیلمهای آقای ورهرام سرشار از عشقی اینچنین است. اگر فیلم فقط برای فروش یا تشویق ساخته شود، تاثیر زیادی نخواهد داشت. گاهی نیز موضوع فیلم برای فیلمساز مقدس میشود و این نکته بسیار مهم است.
در ادامه ارد عطارپور، از مستند سازان سرشناس که در جلسه حضور داشت، درباره ضرورت ساخت مستندهای مردم نگار گفت: میتوانیم از آثاری مانند فیلمهای فرهاد ورهرام نسبت به زندگی و آیین مردم که در گوشه و کنار دنیا زندگی میکنند، اطلاعاتی به دست آوریم اما متاسفانه در ایران به جز ورهرام فردی دیگری را نمیشناسم که به صورت پیوسته مستندهای مردمنگار بسازد. او دارای کارنامه پرباری است که روند آن از اواخر دهه چهل شروع شد. در گذشته یک موسسه دانشگاهی وجود داشت و از آنجا بود که این نسل رشد کرد. حتما ضرورتی وجود داشت که این تشکل شکل گرفت اما به دلایل مختلفی متاسفانه ادامه پیدا نکرد.
سپس مهدی آزادی صدابردار این مستند نیز گفت: من برای اولین بار بود که به منطقه کردستان و اورامان میرفتم. البته بعدها در مستندهای دیگری با آقایان ضابطی جهرمی و فرهاد ورهرام در این منطقه همکاری داشتیم. مشکلی در رابطه با صدابرداری وجود نداشت اما صداگذاری فیلم چندان خوب نیست که شاید به این دلیل است که صداگذاران آلمانی زبان فیلم، فارسی را بلد نبودهاند.
برنامه «شبهای مستند موزه سینمای ایران» با همکاری انجمن صنفی تهیه کنندگان مستند سینمای ایران، سه شنبه هر هفته ساعت 17 در سالن فردوس برگزار میشود.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: سینمای مستند فرهاد ورهرام مردم شناسی عروسی مقدس فیلم مستند مردم نگار مراسم ها موزه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۸۳۴۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دکتر ساکت به دور از مواضع سیاسی دنبال کار فرهنگی بود
ایسنا/خراسان رضوی استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی گفت: با وجود پیشنهاد چندین سمت به دکتر ساکت در سالهای کاریشان اما ایشان به این دلیل که به دنبال کار فرهنگی بودند سمتها را نپذیرفتند.
محمدرضا هاشمی امروز ۵ اردیبهشت ماه، در آیین تقدیر از استاد سلمان ساکت، رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد که در محل باشگاه مفاخر و پیشکسوتان دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: پیشینه این مرکز را خیلی از افراد چه اساتید و چه دانشجویان ممکن است ندانند و شایسته است نامی از ایشان برده شود؛ در واقع این ۲ مرکز وامدار آیندهاندیشی و نیکاندیشی دکتر باقری است که نسبت به ثبت پیشینه تاریخی این دانشگاه همت گماردند.
وی اضافه کرد: اهمیت این مرکز بر کسی پوشیده نیست و از سرمایههای نمادین و معنوی دانشگاه محسوب میشود؛ تلاش برای ماندگاری این مرکز بسیار حائز اهمیت بوده و باید گفت که این مرکز حلقه رابطی برای نسلهای دانشگاه است.
استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی گفت: استاد ساکت از ورودیهای استعداد درخشان و از استعدادهای برتر دانشگاه بودند، این در پشتکار ایشان نمود دارد و تلاش و پشتکار دکتر ساکت مثال زدنی است .
هاشمی اضافه کرد: توان علمی و مدیریتی ایشان دقیق بوده و من به توان علمی و اجرایی ایشان غبطه میخورم. ویژگی دوم ایشان گریز از جاهطلبی و بلندپروازی بوده که در جوانی به افراد دست میدهد و این خصلت گریبان برخی جوانان را گرفته است و نمونههای آن را میبینیم.
وی گفت: پستهای متفاوتی به دکتر ساکت پیشنهاد شده است اما ایشان نپذیرفتهاند، چراکه به دنبال کار فرهنگی هستند و مواضع سیاسی ندارند.
استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی بیان کرد: ایشان به بالندگی موزه به عنوان ۲ سازه فرهنگی دانشگاه کهنسال فردوسی توفیق یافتند و مهمترین ویژگی ایشان عدم دخالت سلایق شخصی در اداره این مرکز بوده است .
هاشمی تصریح کرد: ضمن تبریک به مدیرت جدید توصیه میکنم ایشان از تجربیات پیشکسوتان استفاده کند و حرمت گذاری برای پیشکسوتان را در نظر داشته باشد؛ ضمن اینکه نسبت به تغییر رویکرد علمی و تخصصی این مرکز حساس باشند، چراکه چشمهایی به دنبال این تغییر است.
«ساکت» تکرار اندیشمندان فعال عرصه فرهنگ و تمدن است
سیدرحمتالله فتاحی، دانشیارگروه کتابداری و اطلاعرسانی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه گفت: آشنایی من با خانواده ساکت به ۴۰ سال پیش بازمیگردد. خانواده دکتر ساکت خانواده فرهیخته و تاثیرگذاری هستند.
وی افزود: هر چه تلاش کنیم این رخدادها تقویت و پشتیبانی شود باعث میشود کفه ترازو به نفع سوداگران و اختلاسگران سبک نشود، جمع امروز فرهیختگان دانشگاه هستند و کمتر اتفاق میفتد در چنین مراسمی شرکت کنند لذا باید قدر این رخدادها را بدانیم.
فتاحی با بیان اینکه اگر ساکتها نبودند و نباشند چه میشود ادامه داد: تاریخ ایران پر از فراز و نشیب بوده است، یک دوران در شکوه و دورانی دستخوش حملات بیگانه و حتی تا صفر نابود شده و بار دیگر افرادی آمدند و این سرزمین بزرگ را زنده کردند.
وی بیان کرد: این افراد در طول تاریخ تکرار شدند، لذا در طول تاریخ اگر ساکتها نبودند و نباشند تمدن و فرهنگ شکل نمیگرفت و شکل نخواهد گرفت. چنین افرادی چه میکنند که تاثیرگذار بوده و کار خود را با موفقیت پیش میبرند.
فتاحی ادامه داد: دکتر ساکت انسانی استثنایی بوده و در ایجاد تعاملات بسیار موفق عمل کرده است. من از سال ۴۹ دانشجو فردوسی بودم و هر چه خودم، همسرم و دوستان قدیمی داشتیم به موزه مفاخر اهدا کردیم.
وی تصریح کرد: اگر دکتر ساکت نبود، اگر این مرکز نبود بخشی از هویت دانشگاه فردوسی فراموش میشد و بسیاری از دانشجویان از تاثیرگذاران و افراد برجسته این دانشگاه بیخبر بودند. گردآوری اسناد، تصاویر و اشیاء مرتبط با دانشگاه و قراردادن آن در موزه بسیار برای حفظ هویت دانشگاه اثرگذار بوده است.
فتاحی ابراز کرد: برگزاری مراسم بزرگداشت اساتید برجسته و پیشکسوتان باعث ایجاد روحیه در اعضای هیأت علمی دانشگاه میشود و کمتر اتفاق میفتد که سخنرانی تخصصی و فیلمهای تخصصی درباره فرهنگ و تمدن ایران پخش شود که در اینجا این اتفاق افتاد و با اندیشه اداره شد و به همین دلیل هم موفق بوده است.
وی افزود: اگر این راه ادامه پیدا نکند در واقع به نوعی به دانشگاه فردوسی و فرهنگ و تمدن ایران خیانت شده است. دکتر ساکت انسانی، فاخر، خوش فکر، با برنامه اهل تعامل و مثبتاندیش است که این موارد موجب موفقیت ایشان بوده و تاثیر سپهری نیز بر دانشگاه فردوسی گذاشته است؛ دانشگاهی که این مرکز را راهاندازی کرده، برای سایر دانشگاهها به یک الگو تبدیل شده است.
فتاحی با اشاره به بازدیدهای افراد خارجی از موزه بیان کرد: این باعث افتخار و امید است. مدیریت جدید با راهنماییهای دکتر ساکت به ادامه کار بپردازند، چراکه دکتر ساکت یک فرد نیست بلکه تکرار اندیشمندانی است که فرهنگ و تمدن این مملکت مرهون تلاشها و برنامههای آنان است.
احیای گفتمان قدردانی از اساتید برجسته از دستاوردهای افتتاح مرکز آثار مفاخر است
در ادامه سلمان ساکت، رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: ۱۰ سال پیش مدیریت این مرکز را عهدهدار شدم، در آن دوران این مرکز ویرانهای بود در خاک فرو رفته که گرد فراموشی بر آن نشسته بود.
وی افزود: آن زمان با الهام از یک جمله قاب گرفته شده در مرکز که نوشته بود «یک درخت هرچه بزرگتر باشد یک نهال بوده و ما با یک نهال آغاز کردهایم» انگیزه یافتم. در آغاز با برگزاری بزرگداشتهای فاخر، نوید تاسیس مرکز را که به ۱۲ سال پیش بازمیگشت در اذهان خانواده بزرگ دانشگاه و اعضای دانشگاه زنده کردم؛ هر چند اغلب با بیانگیزگی افرادی مواجه میشدم اما باز از زیر صفر شروع کردم .
ساکت بیان کرد: جمعآوری اسناد و برگزاری نمایشگاه از مراحل ابتدایی کار بود، ضمن اینکه برای بسیاری از اقدامات از جمله معماری مرکز با مشکلات اقتصادی مواجه بودیم اما علیرغم تمام موانع این پروژه به ثمر رسید و در سال ۹۷ با حضور اعضای بزرگ دانشگاه در پنجم اردیبهشت ماه موزه دانشگاه افتتاح شد.
رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد ابراز کرد: اکنون ۶ سال است که از تاسیس موزه دانشگاه میگذرد و در ۱۰ سال گذشته هر چقدر از دستم برمیآمد برای شکوفایی و بالندگی این مرکز انجام داده و در این راه مقابل هیچ فشار و تهدیدی سر خم نکردم.
ساکت ادامه داد: به جز تاسیس ۲ فضای کالبدی موزه و باشگاه و فعالیتهای گسترده صورت گرفته چند دستاورد را مهم و اساسی میدانم که یکی ایجاد گفتمان و توجه به تاریخ پیشینه دانشگاه و احیای گفتمان قدردانی از اساتید برجسته و تاثیرگذار است.
وی ایجاد حس اعتماد به خانواده بزرگ دانشگاه را برای در اختیار قراردادن گنجینههای خود برای حفظ و نگهداری در موزه از دیگر دستاوردها برشمرد و گفت: خوشبختانه این اعتماد به خارج از دانشگاه نیز سرایت کرده است و چند نفر از خاندان بزرگ مشهدی بدون وابستگی به دانشگاه فردوسی گنجینههای خود را به مرکز اهدا کردند.
ساکت افزود: جمعآوری گنجینه گرانبها از اسناد، مدارک، اشیا، تصاویر و ... از نمودار تاریخ و پیشینه دانشگاه و کسب مرجعیت از سوی مرکز آثار مفاخر دانشگاه فردوسی و توجه به آموزش و پژوهش در موزه دانشگاه همراستا با سایر موزههای جهان از دیگر دستاوردهای این مرکز است.
انتهای پیام